Tytuł: Kto to jest prokurent w firmie? Funkcja, odpowiedzialność i praktyczne znaczenie dla biznesu
Autor: Michał Rogowski
Data publikacji: 23 września 2025
Data ostatniej aktualizacji: 26 września 2025
Prokurent to jedna z najważniejszych, a jednocześnie najmniej rozumianych funkcji w polskich przedsiębiorstwach. W praktyce decyduje o tym, jak sprawnie firma może działać na rynku i kto może reprezentować ją w codziennych oraz nadzwyczajnych czynnościach. W tym artykule wyjaśniamy, kim dokładnie jest prokurent, jakie ma uprawnienia, jakie ograniczenia oraz dlaczego jego powołanie może być strategicznym ruchem w biznesie.
Najważniejsze zagadnienia, które znajdziesz w tym artykule:
- definicja i rola prokurenta w firmie,
- rodzaje prokury i zakres pełnomocnictwa,
- prawa i obowiązki prokurenta,
- procedura powołania i odwołania,
- różnice między prokurentem a członkiem zarządu,
- potencjalne ryzyka i korzyści dla przedsiębiorstwa.
Czytaj dalej i sprawdź, czy w Twojej firmie warto rozważyć ustanowienie prokurenta.
Spis treści
- Kim jest prokurent i na czym polega prokura?
- Rodzaje prokury – jakie pełnomocnictwo można nadać?
- Uprawnienia i ograniczenia prokurenta
- Powołanie i odwołanie prokurenta – jak wygląda procedura?
- Prokurent a zarząd – najważniejsze różnice
- Korzyści z ustanowienia prokurenta w firmie
- Ryzyka związane z prokurą
- Kiedy warto, a kiedy nie powoływać prokurenta?
- Podsumowanie
Kim jest prokurent i na czym polega prokura?
Prokurent to osoba fizyczna, która na mocy szczególnego pełnomocnictwa – tzw. prokury – zostaje uprawniona do reprezentowania przedsiębiorcy w zakresie czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Jest to funkcja uregulowana w polskim Kodeksie cywilnym (art. 109¹–109⁹).
W praktyce prokurent może występować w imieniu firmy, podpisywać dokumenty, zawierać umowy czy uczestniczyć w negocjacjach. To szczególny rodzaj pełnomocnika, który nie jest członkiem zarządu, ale ma realny wpływ na bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Rodzaje prokury – jakie pełnomocnictwo można nadać?
W polskim prawie wyróżnia się kilka rodzajów prokury:
- Prokura samoistna – prokurent może działać samodzielnie, bez konieczności współdziałania z innymi.
- Prokura łączna – do skutecznej reprezentacji wymagane jest działanie dwóch lub więcej prokurentów jednocześnie.
- Prokura oddziałowa – ograniczona wyłącznie do spraw związanych z określonym oddziałem przedsiębiorstwa.
- Prokura łączna niewłaściwa – prokurent może działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki.
Dobór rodzaju prokury ma ogromne znaczenie praktyczne – może chronić przedsiębiorstwo przed zbyt daleko idącą samodzielnością prokurenta.
Uprawnienia i ograniczenia prokurenta
Prokurent może:
- zawierać umowy handlowe,
- reprezentować firmę w negocjacjach,
- podpisywać kontrakty i faktury,
- brać udział w postępowaniach sądowych i administracyjnych,
- zarządzać bieżącymi sprawami gospodarczymi.
Jednak istnieją także ograniczenia. Prokurent nie może:
- sprzedać przedsiębiorstwa,
- zbyć lub obciążyć nieruchomości bez wyraźnego pełnomocnictwa,
- zmieniać umowy spółki.
Powołanie i odwołanie prokurenta – jak wygląda procedura?
Powołanie prokurenta wymaga:
- uchwały wspólników lub zarządu spółki,
- wpisu do rejestru przedsiębiorców KRS,
- zgody osoby powołanej.
Odwołanie prokurenta może nastąpić w każdej chwili i nie wymaga szczególnej procedury – wystarczy uchwała oraz zgłoszenie do KRS. Dzięki temu przedsiębiorstwo może elastycznie dostosowywać się do zmieniających się potrzeb organizacyjnych.
Prokurent a zarząd – najważniejsze różnice
Choć często mylony z członkiem zarządu, prokurent pełni inną funkcję.
- Zarząd odpowiada za prowadzenie spraw spółki i ma decyzyjność strategiczną.
- Prokurent odpowiada głównie za reprezentację i czynności prawne.
- Zarząd ma obowiązki wynikające z Kodeksu spółek handlowych, prokurent – jedynie z Kodeksu cywilnego.
Korzyści z ustanowienia prokurenta w firmie
Powołanie prokurenta może być bardzo korzystne, szczególnie w średnich i dużych firmach. Główne atuty to:
- odciążenie zarządu w codziennych sprawach,
- szybsze podejmowanie decyzji,
- większa elastyczność w prowadzeniu działalności,
- profesjonalizacja procesów biznesowych.
Ryzyka związane z prokurą
Każde pełnomocnictwo wiąże się z ryzykiem. W przypadku prokurenta są to:
- możliwość nadużyć, jeśli zakres prokury jest zbyt szeroki,
- ryzyko podpisania niekorzystnych kontraktów,
- trudności kontrolne w dużych przedsiębiorstwach.
Dlatego istotne jest właściwe dobranie rodzaju prokury i odpowiednia kontrola działań prokurenta.
Kiedy warto, a kiedy nie powoływać prokurenta?
Warto powołać prokurenta, gdy:
- firma ma wiele bieżących umów do podpisania,
- zarząd nie jest w stanie zajmować się codziennymi formalnościami,
- przedsiębiorstwo działa w różnych lokalizacjach.
Nie warto powoływać prokurenta, gdy:
- firma jest jednoosobowa i wszystkie decyzje podejmuje właściciel,
- przedsiębiorstwo działa w niszowej branży i nie wymaga częstych reprezentacji na zewnątrz,
- istnieją obawy przed utratą kontroli nad działaniami pełnomocnika.
Podsumowanie
Prokurent to ważna funkcja w firmie, łącząca elementy zaufania, odpowiedzialności i elastyczności organizacyjnej. Choć nie jest członkiem zarządu, to jego rola w codziennym funkcjonowaniu przedsiębiorstwa może być kluczowa. Warto więc dobrze rozważyć, czy w danej firmie ustanowienie prokurenta przyniesie więcej korzyści niż ryzyk.